«Νευρομάντης» - «Neuromancer» του William Gibson, 1984, για αυτή τη μετάφραση ο υποφαινόμενος. Σσ. Στην αρχική Ελληνική μετάφραση του Δ. Σταματιάδη, εν έτει 1989, εκδ. Aquarius, ο κυβερνοχώρος, άγνωστη ακόμη έννοια, αποδίδεται ως ηλεκτροσύμπαν [sic].
Cyberspace λοιπόν, κατ’ αντιπαράθεση με το meatspace, τον «κρεατοχώρο» όπως το θέλει ο Gibson, ο ευαγγελιστής του κυβερνοπάνκ και γλωσσοπλάστης του όρου, και cyber (cybernetic - κυβερνητική) και η εθνογραφία του.
Η κυβερνητική εθνογραφία ή εθνογραφία του διαδικτύου ή του κυβερνοχώρου, ορίζεται ως η μελέτη των online κουλτουρών και κοινοτήτων που αναπτύσσονται με τις διαμεσολαβημένες επικοινωνίες των υπολογιστών. Ένας συναφής όρος είναι ο «Netnography» (θα μπορούσε ίσως να αποδοθεί ως Net-νογραφία ή Δικτυονογραφία) που επινοήθηκε ως συνδυασμός των λέξεων net και ethnography, κυρίως όμως επικεντρωμένη στο marketing, στις καταναλωτικές μελέτες κ.τ.τ. Είναι δε περισσότερο ποσοτικού τύπου (βλ. και παρακάτω).
Τέσσερις τουλάχιστον διαφορές εντοπίζονται ανάμεσα στην online, διαμεσολαβημένη από υπολογιστές ή εικονική αλληλεπίδραση κατά την κυβερνογραφία (για να φτιάξουμε και εμείς έναν όρο!) και στην προσωπική – παραδοσιακή, RL (από το Real Life) ή F2F (από το Face-to-Face):
§ Πρώτον, το κειμενικό, μη φυσικό και απογυμνωμένο από τις συνήθεις κοινωνικές νύξεις πλαίσιο του online περιβάλλοντος.
§ Δεύτερον, ένα νέο, άνευ προηγουμένου, επίπεδο πρόσβασης σε μέχρι τούδε μη παρατηρήσιμες συμπεριφορές των αλληλεπιδρώντων υποκειμένων.
§ Τρίτον, ενώ οι παραδοσιακές αλληλεπιδράσεις δεν μένουν στο χρόνο, οι online κοινωνικές αλληλεπιδράσεις συχνά καταγράφονται και αποθηκεύονται, δημιουργώντας μόνιμα αρχεία.
§ Τέλος, η κοινωνική φύση του νέου μέσου δεν είναι βέβαιο εάν εντάσσεται σε ένα ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο ή σε ένα καινοφανές, μοναδικό υβρίδιο.
Μία μελέτη περίπτωσης ανθρωπολογικής μελέτης στο διαδίκτυο που ανακλά με χαρακτηριστικό τρόπο τα παραπάνω είναι και αυτή:
http://sexualities.sagepub.com/cgi/content/abstract/5/4/387 [Sexualities, Vol. 5, No. 4, 387-406 (2002)]
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Mark J. McLelland δεν κάνει απλώς μία (ποιοτικού τύπου) κυβερνογραφική μελέτη των gay ανδρικών κοινοτήτων στην Ιαπωνία, αλλά και μία ενδοσκόπηση της έρευνάς του αναφέροντας χαρακτηριστικά τα εξής: «Το διαδίκτυο έχει κάνει δυνατή την πρόσβαση και εργασία με μία μεγαλύτερη ποικιλία Ιαπώνων gay ανδρών που προηγουμένως ήταν αδύνατη.»
Ο McLelland επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του Appadurai ότι αυτή η τεχνολογία παρέχει μία μοναδική ευκαιρία για τη δόμηση σχέσεων μεταξύ ατόμων, που κατά τα άλλα είναι «deterritorialized» – όρος επινοημένος από τους Gilles Deleuze και Félix Guattari, στον Αντι-Οιδίποδα (1972), τον 1ο τόμο του «Καπιταλισμός και Σχιζοφρένεια», διεσπαρμένοι και διεθνικοί.
Ο Liav Sade-Beck προτείνει μία ποιοτική (συνδυασμό online παρατηρήσεων, συνεντεύξεων, και ανάλυση περιεχομένου) έναντι της ποσοτικής προσέγγισης. Βλ. σχετ.:
http://www.ualberta.ca/~iiqm/backissues/3_2/pdf/sadebeck.pdf
Ο ίδιος έχει κάνει μία έρευνα (όπ. παρ.) για την Εικονική Υποστήριξη στην Απώλεια και το Πένθος σε Ισραηλινούς, μέσω ανάλυσης περιεχομένου εικονικών κοινοτήτων, αιθουσών συζητήσεων (chat rooms), εικονικών εφημερίδων και βάσεων δεδομένων. Υπάρχουν ενδιαφέροντα σχόλια του ιδίου για την έρευνά του. Το πιο σημαντικό είναι ότι εν τέλει προέβη και σε μία παραδοσιακή εθνογραφική μελέτη μέσω συνεντεύξεων offline με τα υποκείμενά του. Καταλήγει ότι αυτή ήταν μία χρήσιμη συμπληρωματική προσέγγιση. Η λέξη συμπληρωματική είναι κλειδί για το ζήτημά μας, καθώς διαφαίνεται ότι ενδεχομένως η κυβερνογραφία δεν είναι απλώς μία άλλη μορφή εθνογραφίας αλλά αποδίδει με διαφορετικό τρόπο διαφορετικά στοιχεία και ότι είναι πιθανόν να βρισκόμαστε ολοένα και περισσότερο ενώπιον του διλήμματος: Το ένα, το άλλο ή και τα δύο;
Κυβερνοχώρος: Ένας «πραγματικός» χάρτης του διαδικτύου σε παγκόσμια κλίμακα, που απεικονίζει τις συνδέσεις μεταξύ κόμβων
(από http://chrisharrison.net/projects/InternetMap/index.html)
Δείτε ακόμη:
Τι έκαναν άλλα πανεπιστήμια τότε το 2002;
http://openanthropology.wordpress.com/2007/10/15/another-revolution-missed-anthropology-of-cyberspace/
Μερικές πρώιμες σκέψεις και ανησυχίες του A.Wittel (2000):
http://www.qualitative-research.net/fqs-texte/1-00/1-00wittel-e.pdf
Τα ζητήματα δεοντολογίας που τίθενται:
Haken, D. (2000). Ethical Issues in the Ethnography of Cyberspace. Ethics And Anthropology: Facing Future Issues In Human Biology, Globalism, And Cultural Property. Vol. 925, pp. 170-186.
Δείτε και αυτό: http://jai.or.id/jurnal/2004/73/01ktpdh73.pdf
Για την netnography:
http://www.ciadvertising.org/SA/spring_04/adv391k/karen/NetnoMethod.htm
κι ακόμη: Kozinets, Robert V. (2002), “The Field Behind the Screen: Using Netnography for Marketing Research in Online Communities,” Journal of Marketing Research, 39 (February), 61-72, και Kozinets, Robert V. (1999), “E-Tribalized Marketing? The Strategic Implications of Virtual Communities of Consumption,” European Management Journal, 17 (3), 252-264.
Α! Και τα άρθρα της Wikipedia στο ζήτημα είναι πολύ διαφωτιστικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου